Bu soru, yaşama yüklediğimiz anlam ve içinde bulunduğumuz toplumun genel değerlendirmesi üzerinden cevaplanabilir. Bu konu “iyilik” tanımımızla ilgili olduğundan inanç başlığı altında tartışacağız. Yine de kısaca değinmek gerekirse, bu kadar geniş bir alanda hedefler belirlememizin sebebi, hiçbir alanın diğerinden bağımsız olmayışıdır. Örneğin, ihtiyaç sahibi birine yardımda bulunmanız onun muhtaçlığını gidermiyor. Hayatında yeterli hale gelebilmesi için üretime katılması gerekiyor. Üretime katılması, kabiliyetlerinin geliştirilmesi ve iş ahlakı edinmesiyle mümkün oluyor. Gelişim ve etik değerler, eğitimle sağlanabiliyor. Eğitimin verimli olabilmesi için ailenin asgari standartlarda sağlıklı bir yapıya sahip olması gerekiyor. Ailenin sağlıklı olabilmesi için toplum yapısının uygun olması gerekiyor. Vesaire, vesaire… Yaşadığımız toplumda, örnekte saydığımız tüm alanlarda ıslah gerektiği belirgindir. Herhangi bir alana tek başına yapılacak müdahale diğer sorunlu alanların etkisiyle kıymetsizleşiyor. Eğitime sağladığınız katkı, toplumun yönelimleri içinde kaybolup gidiyor. Aileye sağladığınız katkı, ekonomik zorlukları aşamıyor. Ekonomik yardımlar, üretim ve istihdam sorunları içinde eriyip yok oluyor. Hülasa tüm bu alanlarda faaliyet gösterme hedefimiz bir istek değil zorunluluk olarak karşımıza çıkıyor.

Esasında önemli bir soru fakat “devlet” tanımından kaynaklanan yanlış bir beklentiyi ifade ediyor. Platon’un devletinden tutun neo liberal yaklaşımlara, oradan kültürümüzdeki ulufeci damara kadar tartışılması gereken entelektüel sorunlarla ilgili yaklaşımımızı içeren geniş bir cevap gerektiriyor. Ancak ilkesel olarak kısaca şunu söylemekle iktifa edelim; biz, ontolojiden kaynaklı insan çeşitliliğini dikey bir hiyerarşiye bağlamıyoruz. Temel düsturumuz; insanın sorumluluğunu ve kabiliyetini bilmesi ve farklılıkların yatay bir dayanışma gerektirdiği ile ilgilidir. Öte yandan devlet erkine sivil toplum kuruluşlarının etki etmesi fikriyle eylemsel bir yakınlığımız olsa da, amaca ve öze dönük aykırılıklarımızın altını çizerek tartışmayı daha doğru bir zemine bırakalım. Zira teorik tartışmalar yorucudur. Bunun yerine uygulamaya dönük pratik tespitlerimizle soruyu cevaplamaya çalışalım. Tespit ettiğimiz her faaliyet alanında bir devlet kurumunun olduğu doğrudur. Devlet kurumlarının etkisi kanunlar ve personel kabiliyetleriyle sınırlıdır. Ayrıca devlet çok geniş bir insan topluluğuna hitap etmektedir. Devletin etki gücü büyük olsa da uygulamadaki çeşitlilik nedeniyle etki alanı sınırlıdır. Bu noktada derneğimizin amacı zaten devletten bağımsız bir organizasyon kurmak değildir. Bilakis bir kamusal talep oluşturarak devlet politikalarına etki etmeyi ve bu politikaların uygulanabilirliği hususunda etki alanını genişletmeyi hedefliyoruz. Daha doğrusu, tespit ettiğimiz problemlerde sadece devletin sorumluluğu olduğunu değil, halkın da mesuliyetleri olduğunu düşünüyoruz. Bu nedenle halk olarak sorumluluğumuzu üstlenmemiz gerektiği kanaatindeyiz.

Üretim alanında teknolojinin çok gerisinde kaldığımız doğrudur. Teknoloji üreten toplumlarla aramızdaki mesafe oldukça fazla… Fakat bireysel olarak bu alana büyük katkılar sağlayan fertlere de sahibiz. Öncelikle bilim konusunda şu gerçeğin farkına varmalıyız. Bilim sadece bilgi edinerek üretim yapabileceğiniz bir alan değildir. Teknoloji üretebilmek için uygun habitatın sağlanması gerekmektedir. Bu habitat da ekonomik değerlerin iyileştirilmesi ve bilim insanlarının faaliyetlerinin kısıtlanmayacağı özgür bir toplum yapısının oluşturulmasıyla mümkündür. Seçtiğimiz faaliyet alanları direkt olarak teknoloji üretimini hedeflemese bile oluşturacağı toplumsal barış ve refah ortamı nihayetinde teknolojik üretime yönelmeyi kolaylaştıracaktır.

Bir İyilik Derneği doğrudan üretime katılarak ya da alım-satım yaparak ticarî faaliyet yürütmeyecektir. İktisadi faaliyetlerden kastımız; zaten yürütülen işlerin gelişmesi ve yeni iş olanaklarının değerlendirilmesi hususunda ön açıcı olmak ve bu faaliyetleri organize ederek verimliliklerini artırmaktan ibarettir. ​Derneğin organizasyonunun kolay anlaşılması için yapacağımız işe AVM metodu diyebiliriz. Bilindiği üzere alış-veriş merkezlerinde onlarca firma, birbirleriyle ticarî bir bağ kurmasa da, aynı AVM çatısı altında birlikteliğin pek-çok avantajından yararlanabiliyor. Bunun gibi derneğimizin amacı da; başta taşra kültüründe olmak üzere, ticarî yetersizliklerden kaynaklı bir türlü çalıştıramadığımız kooperatifçiliğe AVM mantığıyla geçiş yapabilmektir. Dernek çatısı altında faaliyet gösteren üreticiler birbirleriyle temas etmeden muhasebe, pazarlama, iş yönetimi ve AR-GE gibi yapısal imkânların yanında toplu tedarik ve kapasiteli üretimle pazarda avantajlı konuma erişebileceklerdir. Hayvancılıkla ilgili projemizi örnek gösterebiliriz. Uygun bir arazide yirmi beşlik üniteler halinde yüz ünitelik bir tesis kurduğumuzu düşünelim. Hâlihazırda hayvancılık projeleri teşvik ve avantajlı kredilerle desteklenmektedir. Yapacağımız projede bina ve ekipman yatırımını dernek üstlenecek. Böylece uygun kredi ve teşvikler de dernek bünyesinde kalmış olacak. Sisteme dâhil olmak isteyen üreticiler ünitelerden birini kiralayacaklar. Kendilerinin temin ettiği hayvanlarla kiraladıkları üniteye yerleşecekler. Tüm ticarî kâr-zarar kendilerine ait olacak şekilde, organizasyona karşı sadece kira ve uyum sorumluluğu taşıyacaklar. Diğer üreticilerle organizasyon kuralları dışında bağları olmayacak fakat yem alımından, bakıcı teminine, atık işlenmesinden veteriner takibine kadar üretimi birinci derecede etkileyen imkânlardan, kira bedeli olarak verdikleri ücretlerle yararlanacaklar. Ayrıca muhasebeden alım-satım sözleşmelerine kadar, bir işletmecinin sahip olması gereken tüm alanlarda da yeterlilik kazanacaklar. Belirlenen standartlara ulaştıklarında ise yerlerini başka bir üreticiye bırakarak kendi işletmelerini kuracaklar. Böylece avantajlı kredi ve teşviklerle elde edilen tesis, yine toplumun mülkiyetinde kalacak ve sektörün iyileştirilmesine yönelik sürekli üretim halinde olacaktır. Bu sırada alınan kira bedelleriyle başkaca projeler ve sosyal faaliyetler organize edilebilecektir. Tarım ve endüstriyel üretimde de hayvancılığa benzer yapılanmalar olacaktır. Ancak meslek edindirme faaliyetlerini de iktisadî organizasyon başlığı altında ele almalıyız. Meslek edindirme ve atölye üretimlerinde; iş ahlakı edinme, el becerisi geliştirme, muhasebe ve sözleşme eğitimi, e-ticaret danışmanlığı gibi başlıklar altında faaliyetler yürütmeyi hedefliyoruz. Söz konusu faaliyetlerin yatırımı, yine aynı metotla teşvikler organizasyon bünyesinde tutulmak suretiyle fonlar vasıtasıyla dernek tarafından sağlanacak ve bu faaliyetler, Milli Eğitim gibi ilgili kuruluşlarla partner ilişkileri içinde hayata geçecektir. Nihayetinde fabrikalara iş gücü sağlamayı ve/veya küçük atölye organizasyonları kurmayı hedeflemekteyiz.

Kurduğumuz denklemde Sayam projesi, başlangıç sermayemizi oluşturuyor. Sayam’la hem bir akar elde etmiş olacağız hem de bir ipotek değeri sağlayacağız. Devamında her proje bir sonrası için ipotek değeri oluşturacak. Ayrıca her projenin, hitap ettiği sektörden fonlar ve yatırımcılar bulabileceğimizi öngörüyoruz.

Sosyal projelerini, eğitim, aile, gençlik, dezavantajlı gruplar gibi pek-çok başlık altında projelendirmemiz mümkün. Tek cümleyle sosyal sorumluluklarımızı ifade etmek gerekirse; “toplumda kurulması gereken bağları kurmak ve mevcutları onarmak,” diyebiliriz. Bu bağlar kişinin kendini tanımasıyla başlar. Sonrasında ailesiyle, toplumuyla, tabiatla kuracağı bağlardan; dil, tarih, matematik gibi verisel alanlarla kurması gereken bağlara kadar geniş bir irtibat ağını kapsar. Tüm bunları sıraladığımızda çözümsüz-devasa sorunlar yumağıyla karşı karşıyaymışız hissine kapılabiliriz. Bu hissin doğru olmadığını bilmemiz gerekiyor. Çünkü tüm bu ilişkiler ağı temelde bir duruşla ilgilidir. Bu bağların kıymeti ortaya konulduğunda insanın da, toplumun da duruşu değişecektir. İşte o zaman karmaşık ve çözümsüz gibi görünen bağlar kendiliğinde bir iyileşme sürecine girecektir. ​Sosyal projelerdeki hedefimiz; toplumun bağ kurmasını sağlama ve bu bağların toplumu diriltici yönünü ortaya koyma çabası olacaktır. ​​Daha önce de zikrettiğimiz gibi; teorik düzlem toplumun geniş kitleleri için sıkıcı olabilir. O yüzden düşündüğümüz bazı projelerle sosyal faaliyetlerimizi örneklendirmeye çalışalım. ​​Eğitimde; öğretmenlerin daha donanımlı olması için seminer, gezi, materyal desteği sağlamak. Öğrencilerin beslenme, kılık-kıyafet gibi ihtiyaçlarını karşılamak. Okul aile birliği ve Milli Eğitimi eylemsel bir birliktelikte buluşturmaktır. ​​Ailede; psikolojik danışmanlık sağlamak, rehabilitasyon grupları kurmak, ekonomi yönetimi eğitimleri vermek… ​​Gençlikte; psikolojik danışmanlık, kendini tanıma ve gerçekleştirme eğitimleri vermek. Gezi, tiyatro, spor aktiviteleri organize etmek… ​​Sayam projesi kapsamında hasta ve yaşlı bakımı kreş hizmetlerini hayata geçirmek… ​Dezavantajlı gruplara yardımcı olmak… Bu saydıklarımız, sosyal faaliyet dendiğinde ilk akla gelen projeler arasında yer almaktadır.

Dernek kurucularımız daha önce de sivil toplum faaliyetleri yürüten kişilerden meydana geliyor. Yukarıda saydığımız projelerin benzerlerini geçmişte yaptık. Ticarî olarak da her birimiz belirli ölçekteki işletmelerin yöneticileriyiz. Yani bahsettiğimiz konular bilgisiz olduğumuz alanlar değil. Ancak tüm bu işleri yapabilmek için gerekli uzmanlığa sahip olmadığımızın ve yaşadığımız muhitin de insan kaynağı noktasında yeterliliğe sahip olmadığının farkındayız. Uzman insan kaynağı noktasındaki eksiklikleri, ekonomik kaynaklarımız ve çağımızın enformasyon imkânlarıyla aşabileceğimizi düşünüyoruz. Bugün akademiye, bürokrasiye, bilirkişilere erişim, doğru kanallar kullanıldığı takdirde, oldukça kolaylaşmış durumda. Öte yandan oluşturacağımız bütçeyle profesyonel yardım alma imkânımız da olacaktır. Sahada ise halkımızın gönüllülüğüne geçmişten beri şahidiz. Doğru kurgulanmış bir çalışma ekibiyle finansal destek de sağlanarak gerekli insan kaynağı temin edilecektir.